Euskal sinesmen zaharrean animismoaz gogoeta egin digu Joseba Aurkenerena idazleak. “Euskara gure arbasoak euskaldun bilakatu zituen, gu ere euskaldun egiten gaituena” adierazi du. Naturako elementu guztietan bizi-indar bat zela uste zuten, euskaldun zaharrek gogoa deitu ziotena. Doktrina erlijioso berrien menpe bizitzen hasi ginenean galtzen joan zen gogoeta naturalista-animista. Euskararen baitan ordea badira oraindik garai zahar haien berri ematen diguten esamoldeak.